Freediving to jedna z odmian nurkowania, dzięki której w prosty sposób odkryjesz podwodny świat pełen tajemnic. Jeśli uwielbiasz urlopy nad morzem albo jeziorem, a zimą ciągnie Cię na basen, może powinieneś zainteresować się nurkowaniem i poszerzyć swoje umiejętności pływackie?
Freediving – co to jest i na czym polega?
Freediving to tak zwane swobodne nurkowanie, do którego nie potrzebujesz specjalnej butli. Zaskoczony? Istnieje kilka odmian nurkowania i każda z nich ma swoich wielbicieli. To prawda, nurkowanie z butlą (scuba diving) jest jednym z najbardziej znanych sposobów eksploracji podwodnych akwenów i wymaga użycia wielu elementów, w tym specjalistycznego sprzętu. Dzięki takiemu nurkowaniu możemy spędzić pod wodą więcej czasu bez konieczności wynurzania się. Inną z możliwości jest snoorkeling, czyli zanurzanie się tuż pod powierzchnią wody. Nurek oddycha wówczas przez fajkę wystającą ponad taflę wody. Snoorkeling jest najprostszą z opcji obserwacji podwodnego życia, ale można go uprawiać tylko na niewielkich głębokościach.
Trzecią z możliwości jest freediving określany jako nurkowanie na bezdechu. Nurek, który decyduje się na tę formę aktywności, musi przede wszystkim nauczyć się prawidłowych technik pływania, poznać budowę układu oddechowego i zrozumieć jakie procesy zachodzą w naszym organizmie w czasie nurkowania na bezdechu i pod wpływem ciśnienia panującego pod wodą. Jeśli chcemy rozpocząć przygodę z freedivingiem, warto zadbać o doskonałą kondycję. W nurkowaniu bezdechowym kluczową rolę odgrywa bowiem pojemność płuc. Przy tej technice nurek schodzi pod wodę bez automatu oddechowego i wynurza się w momencie, w którym musi zaczerpnąć powietrza. Każde zatrzymanie oddechu składa się z dwóch faz. Pierwsza z nich (tzw. easy going phase) to faza, podczas której nie odczuwasz trudności związanych ze wstrzymywaniem oddechu. W kolejnej fazie (struggle phase) odczuwasz tę potrzebę zdecydowanie mocniej. Drugiej fazie towarzyszą skurcze przepony, ponieważ Twój organizm domaga się powietrza. To, jak długo wytrzymasz na bezdechu, zależy również od Twojej motywacji i nastawienia.
Freediving wiążę się z pewnymi zagrożeniami. Najpowszechniejsze i najczęstsze niebezpieczeństwo w czasie nurkowania bezdechowego to ryzyko utraty przytomności, tzw. blackout. Jego przyczyną jest zbyt długie wstrzymywanie oddechu. Wówczas poziom tlenu w organizmie jest zbyt niski, aby podtrzymać pracę centralnego układu nerwowego. Zjawisko to określa się jako mroczki płytkiej wody – spowodowane są one drastycznym obniżeniem ciśnienia parcjalnego tlenu w czasie wynurzania z większej głębokości, prowadzącym do niedotlenienia. Nurek traci wtedy przytomność bez wcześniejszych objawów. We freedivingu niezbędna jest więc asekuracja partnera.
Freediving – jak zacząć swoją przygodę z nurkowaniem bez butli? Wystarczy zapisać się na kurs, podczas którego poznasz niezbędną do bezpiecznego nurkowania teorię oraz wykonasz wiele ćwiczeń, które pozwolą Ci podjąć się takiej aktywności.
Jaki sprzęt potrzebny jest do nurkowania bez butli?
Freediving, aby był bezpieczniejszy i bardziej satysfakcjonujący, wymaga użycia specjalistycznego sprzętu. W jaki sprzęt warto się wyposażyć? Zadbaj o podstawowe elementy, na które składają się maska, fajka, płetwy i kombinezon. To sprzęt, który zupełnie wystarczy na amatorskie nurkowanie.
Maska umożliwia prawidłowe widzenie w trakcie nurkowania, tworząc przestrzeń powietrzną przed oczami. Dodatkowo chroni nos i oczy przed wodą oraz umożliwia wyrównanie ciśnienia w masce, do ciśnienia otoczenia zmieniającego się wraz z głębokością nurkowania. Pamiętaj, że maska powinna być indywidualnie dopasowana do Twoich potrzeb i szczelnie przylegać do twarzy. Ważne jednak, aby nos nie przylegał zbyt szczelnie do kołnierza. Utrudni to bowiem przedmuchiwanie maski.
Fajka przeznaczona do freedivingu pozwala nurkowi przygotować się do zejścia pod wodę. Dzięki niej freediver może oddychać między zanurzeniami i chronić drogi oddechowe przed wodą. Fajka daje możliwość oddychania powietrzem bez potrzeby wynurzania twarzy z wody. Przy wyborze fajki pod uwagę należy wziąć wygodę użytkowania i opory oddechowe. Fajka powinna być dopasowana do kształtu głowy i posiadać ustnik dopasowany do podniebienia.
Płetwy to niezbędny element wyposażenia freedivera, dzięki którym łatwiej wykonać mu mocniejsze ruchy. Dzięki płetwom pływanie staje się szybsze, a nurek traci mniej energii. Do nurkowania na małych głębokościach zaleca się wybór bardziej miękkich modeli. W przypadku większych głębokości lepiej sprawdzą się twarde płetwy. Płetwy przeznaczone do freedivingu zazwyczaj są dłuższe niż płetwy do pływania. W ten sposób zwiększają prędkość pracy nóg. Ich użytkowanie wymaga jednak większego doświadczenia i umiejętności.
Kombinezon to sprzęt, który z pewnością Ci się przyda i docenisz jego posiadanie. W wodzie temperatura ciała spada szybciej niż na lądzie. Dzięki kombinezonowi nurkowanie stanie się wygodniejsze. Możesz zainwestować w kombinezon „mokry”, który przepuszcza trochę wody, ale jest stosunkowo tani i sprawdza się w wyższych temperaturach. Inną opcją jest zakup kombinezonu „suchego”, który nie przepuszcza wody i sprawdza się w temperaturach poniżej +15 stopni Celsjusza. Pod taki kombinezon zakłada się ciepłe ubranie, dzięki czemu tworzy się warstwa powietrza zapobiegająca utracie ciepła. W modelu suchym nurkuje się nieco trudniej. Wymaga on więc więcej umiejętności. Pamiętaj, że słabo dopasowany kombinezon utrudni Ci pływanie. Przede wszystkim stworzy dodatkowe opory oraz będzie mniej chronić Cię przed zimnem.
Boja to element asekuracji, który sygnalizuje Twoje miejsce pobytu innym uczestnikom ruchu morskiego. Wskazuje, gdzie nie należy pływać i jest zdecydowanie bardziej widoczna niż sam freediver. We freedivingu używa się również ołowianego ładunku, który umieszcza się na pasku, aby zapobiec wypłynięciu osoby na powierzchnię. Inne elementy, w które w zależności od potrzeb warto się zaopatrzyć to np. rękawice i skarpety neoprenowe, przyrządy pomiarowe, narzędzie tnące, czy źródła światła.
Gdzie zacząć nurkować, gdy mamy już odpowiedni sprzęt? Na basenie! To tam nauczysz się niezbędnych podstaw, poćwiczysz w kontrolowanych warunkach i poznasz ludzi, którzy dzielą podobne pasje. Dzięki treningowi na basenie zyskasz pewność siebie i wkrótce będziesz mógł eksplorować otwarte akweny pełne tajemnic. Podczas swobodnego nurkowania powinieneś przestrzegać kilku fundamentalnych zasad. Jedna z najważniejszych – zawsze nurkuj z partnerem. Asekuracja w freedivingu jest niezbędna, aby sport ten był bezpieczny. Opracujcie wspólny plan działania. Każdy z Was powinien wiedzieć, co ma robić w sytuacji zagrożenia. Ponadto weź pod uwagę wszystkie warunki wpływające na proces nurkowania: prąd, widoczność, temperaturę wody, fale morskie czy intensywność żeglugi. Czynniki te wpływają między innymi na dobór odpowiedniego kombinezonu. Zachowaj wszystkie zasady bezpieczeństwa pod wodą, np. nie obracaj się zbyt szybko na dnie, nie patrz w dół podczas nurkowania i w górę podczas wspinaczki oraz zachowuj odstępy czasowe między kolejnymi zejściami pod wodę, aby utrzymać odpowiedni bilans gazowy w organizmie. Odkryj freediving w Deepspot – najgłębszym basenie w Polsce!
Rekord nurkowania na bezdechu
Zastanawiasz się, jak długo nurek może wytrzymać pod powierzchnią wody na jednym wdechu? Ile wynosi rekord nurkowania bez butli albo jak głęboko freediver jest w stanie zejść pod powierzchnię wody? Zacznijmy od początku. Rekordy we freedivingu dzieli się pod względem dyscyplin oraz federacji. CMAS oraz AIDA to dwie czołowe organizacje, które skupiają freediverów oraz organizują zawody rangi mistrzowskiej.
Rekordy nurkowania na bezdechu dzielimy nie tylko ze względu na federacje, ale również na dyscypliny. Wyróżnia się więc dyscypliny basenowe, w których zawodnicy pokonują długość basenu (zazwyczaj 25/50 metrów) lub przebywają pod powierzchnią wody na czas. Inne dyscypliny uznawane przez CMAS i AIDA to te głębokościowe, gdzie przy zachowaniu określonych dla danej konkurencji zasad freediver zanurza się na daną głębokość i później wraca na powierzchnię. Interesuje Cię, ile wynosi rekord nurkowania bez butli? Poniżej prezentujemy listę rekordów we freedivingu według AIDA official World Records History.
Jedną z konkurencji basenowych we freedivingu jest STA, czyli statyczne zatrzymanie oddechu. Konkurencja ta polega na jak najdłuższym wstrzymaniu oddechu pod wodą i wynurzeniu się z pełną świadomością. Rekordy świata w tej dyscyplinie prezentują się następująco:
- mężczyźni: 11 min 35 sekund – Stéphan Mifsud (2009)
- kobiety: 9 min 02 sekundy – Natalya Molchanova (2013)
Kolejną z konkurencji basenowych jest pływanie dynamiczne w płetwach (Dynamic With Fins – DYN). W ramach konkurencji zawodnik ma za zadanie przepłynąć jak najdłuższy dystans, korzystając z płetw. Rekordy świata w DYN:
- mężczyźni: 300 m – Panagiotakis Giorgos (2016)
- kobiety: 257 m – Solich-Talanda Magdalena (2019)
Ostatnią z konkurencji nurkowania na bezdechu w basenie jest pływanie dynamiczne bez płetw (Dynamic Without Fins – DNF). W czasie trwania konkurencji freediver ma za zadanie przepłynąć jak najdłuższy dystans pod wodą bez wykorzystywania płetw. Rekordy świata w tej dyscyplinie należą do:
- mężczyźni: 244 m – Mateusz Malina (2016)
- kobiety: 197 m – Julia Kozerska (2022)
Inne rekordy we freedivingu odnotowuje się w dyscyplinach głębinowych, które odbywają się na pełnym morzu. Freediver przed zanurzeniem w wodzie trzyma się boi, do której przywiązany jest kabel. Zgodnie z zasadami zawodnik musi okazać sędziemu metkę z symbolem, która zamocowana została na deklarowanej przez niego głębokości. W dyscyplinach głębokościowych wyróżnia się kilka konkurencji:
Jedną z konkurencji głębokościowych jest nurkowanie ze stałym balastem (Constant Weight – CWT) Podczas konkurencji freediver zanurza się i wynurza wyłącznie o własnych siłach, ale przy zastosowaniu stałego balastu, którego nie można zmieniać w trakcie całego zanurzenia. Nurek może używać płetw i raz złapać się za linę, aby zakończyć lub rozpocząć nurkowanie. Rekordy świata:
- mężczyźni: 130 m – Aleksiej Molczanow (2018)
- kobiety: 114 m – Artnik Alenka (2020)
Kolejną z konkurencji jest nurkowanie ze stałym balastem bez płetw (Constant Weight Without Fins – CNF). W czasie zawodów freediver schodzi pod powierzchnię wody pionowo w dół i unosi się, aby wstrzymać oddech, wykorzystując jedynie siłę własnych mięśni. Ta dyscyplina jest jednym z najtrudniejszych, swobodnych nurkowań. Rekordy:
- mężczyźni: 102 m – William Trubridge (2016)
- kobiety: 73 – Zecchini Alessia (2018)
Unlimited (No Limits – NLT). W tej konkurencji zawodnik musi osiągnąć maksymalną głębokość za pomocą wszystkich dostępnych środków. Rekordy w NLT należą do:
- mężczyźni: 214 m – Herbert Nitsch (2007)
- kobiety 160 m – Tanya Streeter (2002)
FIM (Free Immersion) – to nurkowanie bez płetw, w którego czasie zawodnik pokonuje drogę w dół i do góry, podciągając się rękoma po linie. Rekordy w FIM:
- mężczyźni: 125 m – Molchanov Alexey (2018)
- kobiety: 98 m – Zecchini Alessia 98 m (2019)
Nurkowanie ze zmiennym balastem (Variable Weight – VWT). Konkurencja ta polega na zanurzeniu się zawodnika z dodatkowym balastem, pozostawieniu go na dole i powrocie o własnych siłach lub przy użyciu płetw albo liny. Rekordzistami w tej konkurencji są:
- mężczyźni: 150 m – Boudhiaf Walid (2021)
- kobiety: 130 m – Van Den Broek Nanja (2015)
Jak widać, freediving to sport, w którym można śrubować rekordy w wielu konkurencjach. Swoją przygodę z nurkowaniem bezdechowym warto jednak zacząć w bardziej kontrolowanych warunkach, nie siląc się na ekstremalne wyczyny. Poznanie teoretycznych i praktycznych wskazówek pod okiem wykwalifikowanego instruktora to opcja, która pozwoli poznać Ci świat nurkowania i stopniowo podnosić swoje umiejętności. Czas na bicie swoich własnych rekordów przyjdzie nieco później!