Andrzejki – co przetrwało z dawnych tradycji?

Andrzejki święto magii, wróżb i mistycznych doznań obchodzone jest w nocy z 29 na 30 listopada. W tym czasie świętujemy imieniny Andrzeja, które obok Sylwestra, Barbórki i Mikołajek, spędzane są najhuczniej w Polsce, jak i na całym świecie. Według tradycji chrześcijańskiej jest to również ostatni dzień do zorganizowania wystawnej uroczystości przed rozpoczynającym się adwentem. Powodów do celebracji jest wiele, ale jaka jest historia tego święta oraz jak dawniej i jak dziś spędza się tę wyjątkową noc?

Andrzejki: talia kart rozłożonych na stole, kobiece ręce z pierścionkami, obok kart kubek.
Andrzejkowe wróżby z kart to domena naszych czasów!

Historia Andrzejek

Szacuje się, że Andrzejki do Polski przywędrowały w XVI wieku za sprawą Marcina Bielskiego, renesansowego pisarza, który w 1557 r. w swojej sztuce teatralnej „Komedyjka Justyna i Konstancyjej” umieścił wzmianki o andrzejkowych wróżbach. Święto znane i praktykowane było już wcześniej w Europie Środkowej i Zachodniej. Prawdopodobnie, andrzejkowe wróżby narodziły się w starożytnej Grecji i pochodzą od imienia patrona wróżb, który po grecku nosi nazwę Andress (andros – mężczyzna). Niektórzy historycy przypisują rodowód tego święta celtyckim i starogermańskim wierzeniom, w których kulturze dominującą rolę odgrywał Frey – bóg płodności i urodzaju, dawca bogactw i miłości.

To tradycyjne święto ma bezpośredni związek z obchodami na cześć zmarłych. Dawniej wierzono, że w tym okresie dusze zmarłych mogą nawiązywać kontakt ze swoimi żyjącymi krewnymi i przewidywać ich przyszłość. Andrzejki od zawsze związane były z wróżbami. Dla młodych dziewcząt była to jedyna okazja w roku, by poznać imię przyszłego małżonka, dowiedzieć się kiedy wyjdzie za mąż, jak jej sympatia będzie miała na imię czy też ile będzie miała w przyszłości dzieci.

Dawne zwyczaje i obrzędy andrzejkowe

Andrzejki były niegdyś jedną z najważniejszych dat w kalendarzu. Wierzono, że w tę noc domownikom kultywującym tradycję mogą przydarzyć się niebywałe rzeczy. Wokół domów palono duże ogniska, które miały odpędzać złe duchy. Przywoływano tej nocy z kolei dobre dusze swoich krewnych, które mogły zdradzić wiele tajemniczych sekretów i przewidzieć przyszłość członków rodziny bieżących udział w obrzędzie. Jednak święto to było kultywowane głównie przez kobiety i to te niezamężne, które z niecierpliwością czekały na tę noc, aby poznać imię swojego przyszłego wybranka i dowiedzieć się czy będą miały powodzenie w miłości.

Jednym z ciekawych zwyczajów, praktykowanych w tamtych czasach, było wysiewanie ziaren lnu i konopi, które później grabiono męskimi spodniami. Inną mniej angażującą formą tego obrzędu było podkładanie w noc andrzejkową, męskich spodni pod poduszkę. Wierzono, że praktyki te sprowadzą do domu kandydata na męża.

Kolejną nietypową wróżbą znaną głównie na Kujawach i Małopolsce była zabawa z gąsiorem. Wymagało to jednak posiadanie gospodarstwa i zwierzyny, co na tamte czasy nie było takie rzadkie. Panny z okolicznych wsi zbierały się tego wieczoru w stodołach, ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami. Dziewczyna, którą gąsior skubnął lub do której podszedł pierwszy, miała najwcześniej wyjść za mąż.

Najpopularniejszą zabawą andrzejkową, która notabene przetrwała do naszych czasu, było lanie gorącego wosku do misy z zimną wodą, przez dziurkę od klucza. Ciekawostką jest to, że lano również ołów i cynę – metale, które miały przyciągnąć szczęście. Wypowiadano wtedy słowa: ,, Święty Andrzeju, daj znać co się ze mną będzie dziać’’. Po cieniu zastygniętej cieczy wnioskowano, czy panna ma szansę wyjść za mąż, czy zostanie zakonnicą, czy będzie zdrowa, czy może grozi jej choroba lub samotność.

Baner reklamowy z Podwodną Kolacją

Andrzejki dziś

Obecnie tylko niektóre andrzejkowe wróżby nadal są kultywowane, ale ma to charakter raczej wspólnej zabawy, aniżeli prawdziwego mistycznego doznania. To co przetrwało, ewoluowało i nabrało bardziej nowoczesnej formy.

Oprócz wspomnianego już wróżenia z wosku, gdzieniegdzie można jeszcze spotkać zabawę w wyścig butów. Nie muszą już brać w tym udziału same kobiety. Często jest to zabawa, która urozmaica andrzejkową imprezę. Chodzi o to, żeby lewe buty uczestników ustawić rządkiem w kącie pokoju. Następnie powinniśmy przestawiać je tak, aby ostatni but „wskakiwał” na pierwsze miejsce i tak aż do momentu, kiedy któryś z butów dotknie progu. Osoba, która jest właścicielem tego buta będzie wedle wróżby tą, która pierwsza wyjdzie za mąż lub ożeni się. Często możemy spotkać jeszcze zabawę, w tzw. serce z imionami. Polega ona na wycinaniu papierowych serc z imionami żeńskimi i męskimi, wypisanymi na odwrocie. Jedna osoba przytrzymuje serce, a uczestnicy przekłuwają papier. Imię, w które uczestnik trafi szpilką, będzie imieniem jego przyszłej żony lub męża.

W dzisiejszych czasach andrzejki są najczęściej okazją do powszechnej zabawy w gronie przyjaciół czy rodziny. Nie trzeba mieć już wśród najbliższych Andrzeja aby zorganizować huczną imprezę, czy udać się do klubu czy domówkę. Można miło spędzić czas w gronie przyjaciół np. w Escape Room, udać się na Romantyczną Kolację z ukochaną osobą bądź postawić na coś bardziej zaskakującego jak: Kolacja w Ciemności czy Magiczna Kolacja.
Andrzejki to również fajna okazja do zaskoczenia swoich bliskich i podarować im wyjątkowy prezent, bo przecież wcale nie trzeba mieć urodzin aby imienin aby sprawdzić bliskim niespodziankę. Wiele wyjątkowych propozycji znajdziecie na www.wyjatkowyprezent.pl.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top